بررسی بیوسیستماتیکی سردهhymenocrater fisch.& c. a. mey. (lamiaceae) در شمال شرق ایران

چکیده: جنس hymenocrater fisch. & c.a. mey ،از تیره lamiaceae، زیرتیره nepetoideae، قبیله mentheae و زیر قبیله ی nepetinae می باشد. در فلورا ایرانیکا از این جنس 11 گونه نام برده شده است که 9 گونه از آن در ایران انتشار دارد، از این تعداد 5 گونه ی آن در استان های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی حضور دارند، پراکنش جغرافیایی آن شامل از ایران (شرق، شمال غربی و مرکز ایران)، عراق، پاکستان، افغانستان، شرق ترکیه و ماورای قفقاز است و از عناصر ایرانو-تورانی محسوب می شود و پراکنش آن محدود به فلات ایران می باشد. به منظور برسی مشکلات تاکسونومیکی گونه های این جنس، مطالعات ریخت شناسی، تاکسونومی عددی، تشریحی و گرده شناسی بر روی نمونه های جمع آوری شده و نیز نمونه های موجود در هرباریوم پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. برای مطالعات ریخت شناسی و شرح گونه ها 80 مشخصه رویشی و زایشی مورد بررسی قرار گرفت که تنها 42 مشخصه برای معنی داری وجود اختلافات در تحلیلkruskal wallis test استفاده و در تحلیل pca ارتباط مشخصات و صفات مورد نظر مورد بررسی قرار گرفت. تصاویر مربوط به میکرومورفولوژی بذر نیز توسط میکروسکوپ الکترونی تهیه شد. نتایج حاصل از بررسی های ریخت شناسی حاکی از تفکیک 3 گروه مجزا بود. آناتومی ساقه در این سرده صفات کلی ساقه در خانواده نعناعیان را نشان داد. صفات دمگل آذین از قبیل تعداد دستجات آوندی و شکل مقطع عرضی به لحاظ تاکسونومیکی ارزش فراوانی را نشان دادند، مطالعه ریزریخت شناسی سطح فندقه نشان داد که سطح خارجی فندقه، خصوصاً بافت سطحی، تمایز گونه ایی مناسبی را ایجاد کرده، در حالی که صفات گرده به لحاظ تاکسونومیکی کم اهمیت بودن آن را در تفکیک صفات نشان داد.در پایان با استفاده از نتایج حاصله، کلید شناسایی برای گونه های شمال شرق ایران تهیه شد. کلمات کلیدی: lamiaceae، hymenocrater، مطالعات بذر، مورفومتریک، شمال شرق ایران